Erken gravürler, Üst Paleolitik döneme (40.000-10.000 sene ilkin) dayanan en eski sanat biçimlerinden biridir. Dünyanın dört bir tarafındaki mağaralarda ve kaya sığınaklarında bulunurlar ve hayvanlar, insanoğlu ve soyut semboller dahil olmak suretiyle muhtelif mevzuları tasvir ederler.
Gravürler, kayaya çakmak taşı yahut kemik benzer biçimde keskin bir nesne oyularak oluşturulur. Ortaya çıkan sahneler çoğu zaman çok hassastır ve yakından incelenmeden görülmesi zor olabilir.
Erken gravürlerle yaratılan desenler çoğu zaman çok karmaşıktır ve bu tarz şeyleri yaratan insanoğlu için muhtelif anlamlara haiz olduğu düşünülmektedir. Birtakım desenler tamamen dekoratif olabilirken, ötekiler dini yahut tinsel öneme haiz olabilir.
Erken gravürler, tarih öncesi atalarımızın yaşamları ve inançlarına dair kıymetli bir perspektif sunar. Sanatın evrensel bir insan ifadesi bulunduğunu ve binlerce senedir kültürlerimizde mevcut bulunduğunu hatırlatır.
| Hususiyet | İlk Gravürler | Tarih Öncesi Sanat | Desenler | Mağara Sanatı | Kaya Sanatı |
|---|---|---|---|---|---|
| Tarih | MÖ 30.000-10.000 | MÖ 30.000 – MÖ 10.000 | MÖ 30.000 – günümüz | MÖ 30.000 – günümüz | MÖ 30.000 – günümüz |
| Vaziyet | Avrupa, Afrika, Asya | Küresel | Küresel | Mağara ve kaya sığınakları | Mağara ve kaya sığınakları |
| Teknik | Taş aletler | Taş aletler, kemik aletler, boynuz aletler | Taş aletler, kemik aletler, boynuz aletler | Kazma, oyma, tırmalama | Kazma, oyma, tırmalama |
| Mevzu | Hayvanlar, insanoğlu, soyut | Hayvanlar, insanoğlu, soyut | Hayvanlar, insanoğlu, soyut | Hayvanlar, insanoğlu, soyut | Hayvanlar, insanoğlu, soyut |
| Önemi | İnsan yaratıcılığının en eski kanıtı | Tarih öncesi kültürlerin inançlarını ve değerlerini yansıtır | Tarih öncesi dünya görüşlerine dair içgörüler sağlar | Tarih öncesi hayatın belgeseli | Tarih öncesi hayatın belgeseli |
II. Tarih Öncesi Sanat Türleri
Tarih öncesi sanat iki ana türe ayrılabilir: taşınabilir sanat ve parietal sanat. Taşınabilir sanat, heykeller, figürinler ve mücevherler benzer biçimde taşınabilen sanattır. Parietal sanat, resimler ve gravürler benzer biçimde mağaraların yahut kaya sığınaklarının duvarlarında bulunan sanattır.
Taşınabilir sanat çoğu zaman taş, kemik, fildişi ve kil benzer biçimde malzemelerden yapılır. Figüratif yahut soyut olabilir ve çoğu zaman hayvanları, insanları yahut dini sembolleri tasvir eder. Parietal sanat çoğu zaman kömür, pigmentler yahut öteki naturel malzemelerden yapılır. Çoğu zaman taşınabilir sanattan daha soyuttur ve çoğu zaman avlanma, ritüeller yahut günlük hayatın öteki yönlerinden sahneleri tasvir eder.
Hem taşınabilir aynı zamanda parietal sanat, tarih öncesi kültürler ile alakalı mühim data kaynaklarıdır. Bizlere bu kültürlerin inançları, değerleri ve ritüelleri ile sanat içerikli ve teknolojik becerileri ile alakalı data verebilirler.
III. Tarih Öncesi Sanatın Özellikleri
Tarih öncesi sanat, sadeliği, naturel malzemelerin kullanması ve naturel dünyayı tasvir etmeye odaklanmasıyla karakterize edilir.
Tarih öncesi sanatçılar sanatlarını yaratmak için taş, kemik, ahşap ve kil benzer biçimde muhtelif malzemeler kullandılar. Sanatlarını yaratmak için çoğu zaman çekiç, keski ve bıçak benzer biçimde bayağı aletler kullandılar.
Tarih öncesi sanat çoğu zaman hayvanları, bitkileri ve öteki naturel nesneleri tasvir eder. Tarih öncesi sanatın dini yahut tinsel sembolleri tasvir etmesi de yaygındır.
Tarih öncesi sanat çoğu zaman mağaralarda, kaya sığınaklarında ve öteki naturel ortamlarda bulunur. Ek olarak aletler, silahlar ve çanak çömlek benzer biçimde nesnelerde de bulunur.
Tarih öncesi sanat, erken insanların yaşamları ve inançları ile alakalı kıymetli bir data deposudur. Bizlere onların avlanma uygulamaları, dini inançları ve toplumsal yapıları ile alakalı data verebilir.
IV. Tarih Öncesi Sanatın İşlevi
Tarih öncesi sanatın işlevi kompleks ve tartışmalı bir mevzudur. Birtakım akademisyenler tarih öncesi sanatın tamamen güzel duyu nedenlerle yaratıldığına inanırken, ötekiler daha ergonomik bir amacı olduğuna inanır.
Bir teoriye gore tarih öncesi sanat, doğaüstü varlıklarla haberleşme oluşturmak için kullanılmıştır. Birçok mağara resmi ve kaya sanatı, tarih öncesi insanların inançları için mühim olduğuna inanılan hayvanları ve öteki figürleri tasvir eder. Birtakım akademisyenler, bu imgelerin hikayeler bahsetmek, mühim vakaları kaydetmek yahut tanrılarla haberleşme oluşturmak için kullanıldığına inanır.
Başka bir kuram ise tarih öncesi sanatın efsun yahut dinsel tören amaçlı kullanıldığıdır. Dini törenler yahut ritüeller için kullanılan yerlerde birçok hayvan ve öteki figür resmi bulunmuştur. Birtakım akademisyenler bu resimlerin tasvir edilen hayvanların yahut figürlerin enerjisini çağırmak yahut onları yaratan insanları korumak için kullanıldığına inanmaktadır.
Tarih öncesi sanatın birden fazla amaca hizmet etmiş olması da mümkündür. Birtakım resimler tamamen güzel duyu nedenlerle yaratılmış olabilirken, ötekiler dini yahut dinsel tören amaçlarla kullanılmış olabilir. Tarih öncesi sanatın tam işlevi muhtemelen bir gizem olarak kalacaktır, sadece tarih öncesi insanların yaşamlarında mühim bir rol oynadığı açıktır.
V. Tarih Öncesi Sanatın Yeri
Tarih öncesi sanat eserleri dünyanın muhtelif yerlerinde, mağaralar, kaya sığınakları, aleni hava alanları ve megalitik anıtlar benzer biçimde muhtelif yerlerde görülebilir.
Mağaralar, tabiat vakalarından korunan korunaklı bir ortam sağladıkları için tarih öncesi sanat için en yaygın yerlerden biridir. Mağara sanatının en meşhur örneklerinden bazıları Fransa’daki Lascaux Mağaraları, İspanya’daki Altamira Mağaraları ve Fransa’daki Chauvet Mağarası’dır.
Kaya barınakları tarih öncesi sanat için bir öteki yaygın konumdur. Kaya barınakları, elementlerden korunma elde eden naturel kaya oluşumlarıdır ve çoğu zaman su kaynaklarının yakınında bulunurlar. Kaya sanatının en meşhur örneklerinden bazıları Hindistan’daki Bhimbetka Kaya Barınakları, Cezayir’deki Tassili n’Ajjer ve Tanzanya’daki Kondoa Kaya Sanatı Alanları’dır.
Aleni hava alanları, tarih öncesi sanat eserlerinin bulunabileceği bir öteki vaziyet türüdür. Aleni hava alanları, mağaralar yahut kaya sığınakları tarafınca korunmayan alanlardır ve çoğu zaman oldukca fazla elemente maruz kalan alanlarda bulunurlar. Aleni hava sanatının en meşhur örneklerinden bazıları Peru’daki Nazca Çizgileri, Şili’deki Nasca Çölü’ndeki Jeoglifler ve Avustralya’daki Kimberley Kaya Sanatı’dır.
Megalitik anıtlar, tarih öncesi sanatın bulunabileceği başka bir vaziyet türüdür. Megalitik anıtlar, tarih öncesi kültürler tarafınca inşa edilmiş büyük taş yapılardır ve çoğu zaman oymalar yahut resimler ihtiva ederler. Megalitik sanatın en meşhur örneklerinden bazıları İngiltere’deki Stonehenge, Fransa’daki Carnac Taşları ve İrlanda’daki Newgrange’dir.
6. Erken Gravürler: Tarih Öncesi Sanatta Desenler Oluşturma
Erken gravürler, insan sanatının en eski biçimlerinden biridir ve dünyanın dört bir tarafındaki mağaralarda ve kaya sığınaklarında bulunabilir. Bu gravürler çoğu zaman hayvanları, insanları ve geometrik desenleri tasvir eder. Bu gravürleri kurmak için kullanılan teknikler, sanatçının elindeki malzemelere bağlı olarak değişmiş olur, sadece tüm bunlar yüksek derecede yetenek ve duyarlılık gerektirir.
Malum en eski gravürler, ortalama 40.000 sene öncesine, Üst Paleolitik döneme kadar uzanmaktadır. Bu gravürler taş, kemik ve fildişi üstüne yapılmıştır ve çoğu zaman bizon, at ve mamut benzer biçimde hayvanları tasvir eder. Bu gravürleri yaratan sanatçılar çakmaktaşı, kemik ve boynuz benzer biçimde muhtelif aletler kullanmışlardır. Çoğu zaman ufak ölçekte çalışırlar ve kompleks detaylar yaratmak için ince aletler kullanırlardı.
Vakit geçtikçe, gravür teknikleri daha kompleks hale geldi. Sanatçılar değişik araçlar ve malzemeler kullanmaya başladılar ve ek olarak daha geniş çeşitlilikte mevzuları tasvir etmeye başladılar. Neolitik dönemde, gravürler çanak çömlek, metal ve ahşap dahil olmak suretiyle muhtelif yüzeylerde bulunabilirdi. Bu gravürler çoğu zaman dini sembolleri, av sahnelerini ve Neolitik kültürün öteki mühim taraflarını tasvir ediyordu.
Erken devre gravürleri tarih öncesi kültürler ile alakalı kıymetli bir data deposudur. Bu insanların yaşamları, inançları ve sanat içerikli gelenekleri ile alakalı düşünce verir. Bu gravürler ek olarak insan yaratıcılığının ve sanat içerikli ifadenin erken gelişimine dair bir perspektif sunar.
VII. Tarih Öncesi Sanatın Korunması
Tarih öncesi sanat eserleri çoğu zaman duyarlı ve ulaşılması zor yerlerde bulunduğundan naturel ve beşeri etkenlerin yol açmış olduğu hasarlara karşı hassastır.
Tarih öncesi sanata yönelik tehditlerden bazıları şunlardır:
- Aşınma
- Erozyon
- Su hasarı
- İnsan vandalizmi
- Kirlilik
Tarih öncesi sanatı korumak için, korumacılar ve arkeologlar aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle muhtelif yöntemler kullanırlar:
- Sanatın daha korunaklı bir ortama taşınması
- Sanatı tabiat ananın etkilerinden korumak için barınaklar yahut bariyerler kurmak
- Sanat eserlerini su hasarından korumak için sızdırmazlık maddeleri ve kaplamalar kullanmak
- Grafiti ve öteki vandalizmleri ortadan kaldırmak
- Hava kalitesinin ve kirlilik seviyelerinin izlenmesi
Bu çabalara karşın, birtakım tarih öncesi sanat eserleri kaçınılmaz olarak kayboluyor yahut hasar görüyor. Sadece, geriye kalanları korumak için adımlar atarak, gelecek nesillerin insan mirasımızın bu mühim parçasından zevk almasını ve ders çıkarmasını sağlayabiliriz.
Tarih Öncesi Sanatın Önemi
Tarih öncesi sanatın çağdaş kültür üstünde mühim bir tesiri vardır. Atalarımızın yaşamları ve inançları ile alakalı içgörüler sağlar ve insan camiasının gelişimini anlamamıza destek olabilir. Tarih öncesi sanat, kendi çalışmalarında çoğunlukla imgelerinden ve tekniklerinden yararlanan çağdaş sanatçılar için de bir esin deposudur.
Tarih öncesi sanatta araştırılan temel temalardan bazıları şunlardır:
- İnsanlar ve naturel dünya arasındaki ilişki
- Hayat ve ölüm döngüsü
- Ayin ve sihrin önemi
- Ferdin toplumdaki görevi
Tarih öncesi sanat muhtelif biçimlerde bulunabilir, bunlar içinde şunlar yer alır:
- Mağara resimleri
- Kaya sanatı
- Petroglifler
- Taş heykeller
- Fildişi oymalar
Bu sanat eserleri çoğu zaman bayağı araçlar ve malzemeler kullanılarak yaratılır, sadece tekrar de dikkate kıymet derecede etkisinde bırakan ve güçlüdürler. Atalarımızın zihinlerine ve kalplerine benzersiz bir bakış sunarlar ve bugün bizlere esin vermeye ve meydan okumaya devam ederler.
IX. Tarih Öncesi Sanatın Çağıl Yorumları
Tarih öncesi sanat, çağdaş bilim adamları tarafınca birçok değişik biçimde yorumlanmıştır. En yaygın yorumlardan bazıları şunlardır:
- Simgesel temsil
- Ayin yahut dini ehemmiyet
- Toplumsal yahut politik yorum
- Şahsi anlatım
- Esrarengiz yahut psikolojik güç
Tarih öncesi sanatın emin bir yorumu yoktur ve değişik sanat eserlerinin değişik insanoğlu için değişik anlamlar taşıması muhtemeldir. Sadece, tarih öncesi sanatın yaratıldığı bağlamı göz önünde bulundurarak, bilim adamları tarih öncesi kültürlerde oynadığı rol ile alakalı daha iyi bir anlak kazanabilirler.
Tarih öncesi sanatı yorumlarken dikkate katılması ihtiyaç duyulan en mühim faktörlerden bazıları şunlardır:
- Sanat eserini yaratmak için kullanılan malzemeler
- Sanat eserini yaratmak için kullanılan teknikler
- Sanat eserinin yeri
- Sanat eserinin yaşı
- Sanat eserinin kültürel bağlamı
Bütün bu faktörleri göz önünde bulundurarak bilim adamları tarih öncesi sanatın anlamını bir araya getirmeye başlayabilir ve atalarımızın yaşamları ve kültürleri ile alakalı daha iyi bir anlayışa haiz olabilirler.
S: Gravürlerin en eski örnekleri nedir?
A: Gravürlerin en eski örneklerinden bazıları 40.000 ila 10.000 sene öncesine, Üst Paleolitik döneme kadar uzanıyor. Bu gravürler Fransa ve İspanya’daki mağaralarda bulunmuş oldu ve hayvanları, insanları ve soyut sembolleri tasvir ediyor.
S: Gravürleri kurmak için kullanılan değişik teknikler nedir?
A: Gravürleri kurmak için kullanılan muhtelif değişik teknikler vardır, bunlar içinde şunlar yer alır:
Perküsyon: Bu en yaygın tekniktir ve kayanın yüzeyini kırmak için çekiç ve keski kullanılmasını ihtiva eder.
Kazıma: Bu teknik, kayanın yüzeyinde sığ bir kesi kurmak için keskin bir alet kullanılmasını ihtiva eder.
Tarama: Bu teknik, kayanın yüzeyinde derin bir oluk kurmak için sivri uçlu bir alet kullanılmasını ihtiva eder.
Kabartma: Bu teknik, yükseltilmiş bir imaj kurmak için çevredeki kayanın oyulmasını ihtiva eder.
S: Tarih öncesi sanatta desenlerin önemi nelerdir?
A: Desenler tarih öncesi sanatın ortak bir özelliğidir ve muhtelif değişik anlamları olduğu düşünülmektedir. Birtakım desenler dekoratif amaçlarla kullanılmış olabilirken, ötekiler dini yahut tinsel öneme haiz olabilir. Desenler ek olarak bir kişinin statüsü yahut muayyen bir kaynağın yeri benzer biçimde detayları iletmek için de kullanılmış olabilir.